SIBO

SIBO – Υπερανάπτυξη Βακτηρίων στο Λεπτό Έντερο

Τι είναι το SIBO

Το SIBO (Small Intestinal Bacterial Overgrowth) είναι μια κατάσταση κατά την οποία αναπτύσσεται υπερβολικός αριθμός βακτηρίων στο λεπτό έντερο. Φυσιολογικά, το λεπτό έντερο έχει πολύ μικρό αριθμό βακτηρίων σε σύγκριση με το παχύ έντερο. Όταν αυτή η ισορροπία διαταράσσεται, τα βακτήρια ζυμώνουν υδατάνθρακες και παράγουν αέρια, οδηγώντας σε συμπτώματα από το γαστρεντερικό.

Αίτια

• Διαταραχή της κινητικότητας του εντέρου (π.χ. βραδεία κένωση στομάχου)

• Χρόνια χρήση φαρμάκων: αντιόξινα, αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs), οπιοειδή

• Ανατομικές ανωμαλίες : εκκολπώματα, συμφύσεις, στενώσεις

• Χειρουργικές επεμβάσεις στο γαστρεντερικό (π.χ. γαστρεκτομή, bypass)

• Χρόνιες παθήσεις: διαβήτης, σκληρόδερμα, κοιλιοκάκη, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου

• Υποβαθμισμένη παραγωγή γαστρικού οξέος ή χολής

Συμπτώματα

• Φούσκωμα, ιδιαίτερα μετά από γεύματα

• Αέρια, διάρροια ή εναλλαγή με δυσκοιλιότητα

• Πόνος ή δυσφορία στην κοιλιά

• Αίσθημα πληρότητας ή «βαριάς κοιλιάς»

• Κακή απορρόφηση θρεπτικών συστατικών (π.χ. βιταμίνη B12, σίδηρος, λιποδιαλυτές βιταμίνες)

• Απώλεια βάρους (σε πιο προχωρημένες περιπτώσεις)

• Κόπωση, ομίχλη σκέψης, δυσανεξία στη λακτόζη ή σε FODMAPs

Διάγνωση

• Τεστ αναπνοής (Glucose ή Lactulose Breath Test): μετρά παραγωγή υδρογόνου/μεθανίου μετά την κατάποση σακχάρων

• Εναλλακτικά, ανάλυση κοπράνων ή δοκιμές απορρόφησης σε ειδικές περιπτώσεις

• Διάγνωση τίθεται κυρίως σε συνδυασμό με συμπτώματα και ιστορικό

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Φαρμακευτική αγωγή:

• Αντιβιοτικά στόχευσης μικροβιακού φορτίου:

  • Rifaximin (σε SIBO με παραγωγή υδρογόνου)

  • Μετρονιδαζόλη ή νεομυκίνη (σε SIBO με μεθάνιο ή μικτή μορφή)

Διατροφή:

• Χαμηλή σε FODMAPs δίαιτα: μειώνει τα ζυμώσιμα σάκχαρα που τρέφουν τα βακτήρια

• Σταδιακή επανεισαγωγή τροφών μετά τηΝ θεραπεία

• Σε μερικές περιπτώσεις εφαρμόζεται Ειδική Δίαιτα για SIBO (CIBO-specific diet) ή Στοιχειώδης Δίαιτα (elemental diet)

Υποστήριξη πέψης και κινητικότητας:

• Πεπτικά ένζυμα, χολικά άλατα (αν υπάρχει έλλειψη)

• Προκινητικά φάρμακα (βελτίωση κινητικότητας του εντέρου, κυρίως την νύχτα)

• Διαχείριση υποκείμενης νόσου (π.χ. διαβήτης, IBS)

Συμπληρώματα (ανάλογα με τις ανάγκες):

• Βιταμίνη B12, σίδηρος, μαγνήσιο

• Προβιοτικά με προσοχή – σε επιλεγμένες περιπτώσεις και υπό καθοδήγηση

Πρόγνωση

• Το SIBO είναι αντιμετωπίσιμο, αλλά έχει υψηλό ποσοστό υποτροπής

• Κλειδί η αντιμετώπιση της αιτίας και η μακροχρόνια υποστήριξη του εντέρου

• Με κατάλληλη θεραπεία, οι περισσότεροι ασθενείς επιτυγχάνουν σημαντική βελτίωση της ποιότητας ζωής

Αν εμφανίζεις φούσκωμα, αέρια ή πεπτικά προβλήματα που επιμένουν παρά τις διατροφικές αλλαγές, ζήτησε αξιολόγηση από γαστρεντερολόγο ή εξειδικευμένο διατροφολόγο.

Το SIBO, ή αλλιώς υπερανάπτυξη βακτηρίων στο λεπτό έντερο (Small Intestinal Bacterial Overgrowth), είναι μια διαταραχή κατά την οποία αναπτύσσεται υπερβολικός αριθμός βακτηρίων σε μια περιοχή του εντέρου που φυσιολογικά έχει πολύ χαμηλό μικροβιακό φορτίο.

Το λεπτό έντερο, σε αντίθεση με το παχύ, έχει σχεδιαστεί να απορροφά θρεπτικά συστατικά και όχι να φιλοξενεί μεγάλη ποσότητα βακτηρίων. Όταν όμως διαταράσσεται αυτή η ισορροπία, τα βακτήρια που φυσιολογικά θα έπρεπε να βρίσκονται στο παχύ έντερο, μεταναστεύουν ή πολλαπλασιάζονται στο λεπτό έντερο, οδηγώντας σε ζύμωση των τροφών και δημιουργία αερίων, φλεγμονής και δυσαπορρόφησης.

Η κατάσταση αυτή μπορεί να προκύψει από διάφορους παράγοντες. Η διαταραχή της κινητικότητας του εντέρου, όπως συμβαίνει στον διαβήτη ή σε λειτουργικές διαταραχές του πεπτικού, μπορεί να επιτρέψει στα βακτήρια να παραμείνουν και να πολλαπλασιαστούν.

Επίσης, η μακροχρόνια χρήση φαρμάκων όπως αντιόξινα ή αναστολείς αντλίας πρωτονίων, οι ανατομικές ανωμαλίες του εντέρου (εκκολπώματα, στενώσεις, συμφύσεις), οι χειρουργικές επεμβάσεις στο γαστρεντερικό σύστημα, η χαμηλή παραγωγή γαστρικών οξέων ή χολής, καθώς και υποκείμενα νοσήματα όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, η κοιλιοκάκη ή το σκληρόδερμα, έχουν συνδεθεί με την εμφάνιση SIBO.

Τα συμπτώματα του SIBO είναι συχνά μη ειδικά και μοιάζουν με εκείνα άλλων γαστρεντερικών διαταραχών. Το πιο συχνό είναι το έντονο φούσκωμα, ειδικά μετά τα γεύματα, που συνοδεύεται από αέρια, διάρροια ή δυσκοιλιότητα, πόνο ή κράμπες στην κοιλιακή χώρα και αίσθημα βάρους.

Σε πολλές περιπτώσεις παρατηρείται δυσανεξία σε τροφές που περιέχουν ζυμώσιμους υδατάνθρακες, όπως όσπρια, λαχανικά ή προϊόντα με γλουτένη και λακτόζη. Όταν η κατάσταση είναι παρατεταμένη, μπορεί να προκύψει δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών, απώλεια βάρους, κόπωση, ανεπάρκεια βιταμίνης B12, σιδήρου και άλλων μικροθρεπτικών στοιχείων, καθώς και γενικευμένα συμπτώματα όπως θολή σκέψη ή πτώση της διάθεσης.

Η διάγνωση του SIBO βασίζεται κυρίως σε αναπνευστικά τεστ με γλυκόζη ή λακτουλόζη, τα οποία μετρούν την παραγωγή υδρογόνου και μεθανίου από την ζύμωση των σακχάρων από τα βακτήρια. Αυτή η εξέταση είναι μη επεμβατική και βοηθά να διαπιστωθεί αν υπάρχει υπερανάπτυξη μικροοργανισμών. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να ζητηθούν και άλλες εξετάσεις, όπως έλεγχος θρεπτικών ελλείψεων ή ανάλυση κοπράνων.

Η θεραπεία του SIBO βασίζεται κυρίως στη μείωση του μικροβιακού φορτίου και στην αποκατάσταση της κινητικότητας και της ισορροπίας του εντέρου. Χρησιμοποιούνται ειδικά αντιβιοτικά, όπως η ριφαξιμίνη, που δρουν τοπικά στο έντερο, και σε μερικές περιπτώσεις συνδυάζονται με άλλα φάρμακα ανάλογα με τον τύπο των βακτηρίων που υπερισχύουν. Παράλληλα, σημαντικό ρόλο παίζει η διατροφή, με πιο δημοφιλή προσέγγιση την δίαιτα χαμηλή σε FODMAPs, που μειώνει την κατανάλωση τροφών που ζυμώνονται εύκολα και προκαλούν αέρια.

Σε επιλεγμένες περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν πεπτικά ένζυμα, χολικά άλατα ή υποστηρικτικά συμπληρώματα όπως βιταμίνη Β12, σίδηρος και μαγνήσιο. Προβιοτικά χορηγούνται με προσοχή και μόνο όταν κριθεί κατάλληλο από τον ειδικό.

Το SIBO είναι μια αντιμετωπίσιμη, αλλά συχνά υποτροπιάζουσα, κατάσταση. Η μακροπρόθεσμη επιτυχία στη διαχείρισή του εξαρτάται από την αντιμετώπιση των υποκείμενων αιτίων, την υποστήριξη της κινητικότητας του εντέρου και τη συνεχή φροντίδα του πεπτικού συστήματος. Με την κατάλληλη θεραπεία και καθοδήγηση, οι περισσότεροι ασθενείς βλέπουν σημαντική βελτίωση της ποιότητας ζωής και των πεπτικών τους ενοχλημάτων.

Dr Κωνσταντίνος Τέμπος MD
Ρευματολόγος - Παιδορευματολόγος
Ολιστικός Ιατρός